سؤال :

چگونه مي توان پدر خود را به عمل كردن يا اجراي بهتر واجبات و مستحبات ترغيب كرد و در زمينه هاي رفتاري-تربيتي و روحي-معنوي ايشان را ياري كرد؟ (برخي مشخصات ايشان: 46 ساله، حدود 15-20 سال سابقه وكالت، داراي اكثر خصوصيات افراد گرم مزاج!! كه شايد بيش از حد به خودشان متكي هستند و به سادگي تغيير پذير نيستند.)

جواب :

از آنجا كه معمولاً فرزندان كمتر مى‏توانند در افكار و انديشه‏ها و رفتار والدين خود تأثيرگذار باشند، به خاطر وجود تفاوت سنى بين فرزند پدر و وجود رابطه پدرى، فرزندى بهتر است از اقدامات غيرمستقيم بهره بگيريد و مستقيماً سعى نكنيد پدر خود را به كارى وادار نماييد، بنابراين مى‏توانيد از مادرتان و يا يكى از اقوام و افرادى كه مورد اعتماد و پذيرش پدرتان هست كمك بگيريد و از آنها بخواهيد كه درباره انجام بهتر وظايف ديني ايشان را متقاعد كنند. اگر برخى اعمال و رفتار والدين نياز به اصلاح داشته باشد مانند اين كه: پدرى خمس مال و درآمد خود را نپردازد، يا حق‏الناس بر عهده‏اش باشد، يا... امر به معروف و نهى از منكر ايشان بايد با نهايت ظرافت و كارشناسى صورت گيرد تا حقوق ايشان محفوظ بماند. لذا توصيه مى‏شود فرزندان خانواده پيش از اين كه خودشان مستقيم. به اين امر اقدام كنند، از برخى بستگان نزديك مانند عمو، دايى، پدر بزرگ، مادربزرگ و يا يك شخص آگاه و سرشناس و كاردان به عنوان واسطه استفاده كنند و در كمال امانت‏دارى مسائل خود را بازگو كنند تا آن شخص با ملايمت و خيرخواهى به امر به معروف و نهى از منكر ايشان اقدام نمايد. يكى از راه‏هاى اصلاح‏طلبى براى والدين، دعا و توسل در حق ايشان است. ما بايد قبول كنيم كه مقلب‏القلوب و هدايت كننده همگان خداوند است. پس خدا را به حق خود پدر و مادر قسم دهيم تا برايشان رحم آورد و امور دنيا و آخرت ايشان را به صلاح و سداد آورده و سعادت را نصيب ايشان گرداند. يكى ديگر از طرق دعوت پدر و مادر به «اصلاح امور»، هديه برخى كتاب‏هاى اخلاقى و دينى به آنان است. گاهى مطالعه يك مقاله يا يك كتاب ممكن است به تحول و انقلابى درونى بيانجامد. ترتيب دادن مجالس وعظ، دعا و توسل و گرايش دادن افراد به سمت مناسبت‏هاى مذهبى نيز مى‏تواند به اصلاح شخص كمك نمايد. در مجموع نسبت به ايجاد شرايط مناسب براى مخاطب بايد اهميت داده شود. بعد از طى اين مراحل، اگر فرزندان خانواده توان ايجاد ارتباطى موفق را در خود احساس كردند با توجه به ويژگى‏هاى پدرتان، پيشنهاد ما به شما در راهنمايى ايشان چند چيز است كه ان‏شاءاللّه‏ و بادقت، سعى در انجام آن داشته باشيد: الف) سعى كنيد افرادى كه صحبت آنها بر روى پدرتان نافذ است، پيدا كنيد و از آنان بخواهيد كه با مهارت و شگردشايسته‏اى، با پدرتان درباره نماز صحبت كنند. اين كار را مى‏توان از طريق جلسه ميهمانى يا در طول مسافرت به انجام رساند. ب ) با عمل خويش انگيزش ديني را در او ايجاد كنيد. سعى كنيد شما، مادر، برادر و ديگر اعضاى خانواده، نمازتان را هنگام حضور پدر در خانه برگزار كنيد و شور اشتياق خود به نماز و راز و نياز با خدا را هر چه بهتر به منصه ظهوربرسانيد. ج ) فلسفه عبادت را در فرصت‏هاى مناسب بيان كنيد؛ مثلاً سؤال و جواب‏هايى كه قبلاً تهيه ديده‏ايد، بين شما و برادرتان و ياهر كس ديگرى مطرح و جواب داده شود. البته لازمه‏اش مطالعه و پيش بينى قبلى است. به عنوان نمونه در اينجا به چند جمله اشاره مى‏شود: فطرت انسان خواهان تشكر از ولى نعمت است. «جبلّت القلوب على حبِّ من احسن اليها ؛ قلب‏ها بر اساس دوستى و محبت كسى كه به انسان احسان كند، آفريده شده است و از آنجا كه در اصل خداى سبحان خالق و هستى بخش ماست و از سويى همه نعمت‏ها و بركاتى كه در زندگى ما وجود دارد از آن اوست. بنابر اين لازم است به اقتضاى تكليف فطرى خودمان از قادر منّان تشكر كنيم. حال اين تشكر بايد به چه شكل و كيفيتى باشد؟انبياى الهى روشنگر اين حقيقت بوده‏اند و نبىّ مكرّم اسلام نيز به نوبه خويش نماز را با اين شكل و هيئت خاص به مامعرفى فرموده‏اند. بنابر اين همان گونه كه پروردگار مهربان هر شب و روز، ما را رهين الطاف و بركات خويش گردانيده است، ما به عنوان بندگان او نيز موظّفيم هر چند ساعت يك بار در برابر محبوب قلب و عزيز دلمان بايستيم و از او نهايت سپاسگزارى و تشكر را بنماييم. نماز تشكر است، تواضع است، تجديد عهد با خداست، ابراز نياز در برابر بى‏نياز مطلق است. نماز زنده نگاه داشتن ياد خدا در دل است. نماز انسان را به خدا نزديك و با او مأنوس مى‏كند و اصولاً اگر نماز باتوجه و خشوع و حضور قلب ادا شود، به يقين در روح و جان ما اثر گذاشته و انسان را از زشتى‏ها و گناهان مصونيّت مى‏بخشد. د ) پيشنهاد ديگر اينكه تلاش كنيد به هر كيفيت و طريقى شده، ايشان را به نماز جمعه و جماعت ببريد كه با ديدن عبادت و نماز ديگران تحت تأثير قرار گيرد. و ) تلاش كنيد از عبادت بزرگان و شخصيت‏ها در نزد ايشان صحبت كنيد؛ مثلاً حضرت على(ع) با همه شخصيت وگرفتارى‏هايى كه داشتند، چگونه و با چه اشتياقى به اقامه نماز مى‏پرداختند. همچنين گرايش رجال بزرگ سياسى،علمى و... به نماز را، به ايشان گوشزد كنيد. ه ) سفرهاى زيارتى ـ همان گونه كه اشاره كرده‏ايد ـ نظير سفر مشهد، سوريه و حج مى‏تواند در ايشان نقش مؤثرى داشته باشد. بنابر اين سعى كنيد ايشان را به اين گونه مسافرت‏ها تشويق نموده و انگيزه او را افزايش دهيد دهيد. در خاتمه توصيه ما به شمااين است كه زمينه اصلاح و ارشاد در ايشان زياد است وبدون اينكه نااميد باشيد با حوصله و به تدريج به تلاش خود ادامه دهيد. چند نکته اساسي ديگر وجود دارد که رعايت آنها به شما کمک مي کند تا به هدف خود نايل شويد: - هميشه به او احترام بگذاريد. - دردعوت او اصرار و پافشاري نداشته باشيد. - محبت خود را به او با زبان و عمل به او عرضه کنيد و با زبان محبت و احترام او را در برابر دعوتتان شرمسار سازيد. - پر خاشگري و عصبانيت هرگز نداشته باشيد - به عقيده او احترام بگذاريد به خصوص در اجتماع بستگان و دوستان - اگر خود در صدد دعوت ايشان بر امديد يقينا با زبان کنايه و در خلوت و با احترام و ادب عمل نماييد. - بر خواسته ي خود اصرار نداشته و تکرار نکنيد. - به صورت غير مستقيم با بيان داستان هاي اموزنده و يا نقل احاديث اهل بيت عليهم السلام و تأثير بندگي او را ابتدا به خود اوريد و سپس ارام ارام در فضاي محبت و عشق حرفتان را بزنيد - هميشه ادب هميشه و همه حال احترام احترام فراموش نشود مبادا براي يک کار ساده دنيا و اخرت ود را تباه سازيد و پدرتان از شما رنجيده شوند. ان‏شاءاللّه‏ نتيجه جالبى در اين زمينه خواهيدگرفت. در ضمن مطالعه كتاب‏هاى ذيل در اين زمينه مفيد است: 1- راز نماز، محسن قرائتى 2- پاداش‏هاى نمازگزاران 3- داستانها و حكايت‏هاى نماز (1) نویسنده: علی زینتی