سؤال :

بهترين ساعت ها براي خواب كدامند؟ لطفا برنامه اي براي خواب به بنده که جوانی 20 ساله هستم بدهيد.

جواب :

در رابطه با خوابيدن و برنامه‌ريزي براي خواب در طول شبانه روز، راهكارهايي را ارائه مي‌كنيم كه با توجه به آن‌ها مي‌توانيد برنامه‌اي عملي و مفيد براي خواب خود طراحي نماييد: 1- حتي الامكان وقت خوابتان را تنظيم كنيد و سر وقت تعيين شده بخوابيد. 2- حدود 6 الي 8 ساعت خواب براي شما لازم است كه 85 درصد آن ترجيحا بايد شب باشد. 3- قبل از خواب چند دقيقه اي قدم بزنيد تا راحت‌ تر بخوابيد. 4- براي بيدار شدن به موقع از ساعت زنگ دار استفاده كنيد يا به خانواده و دوستان سفارش كنيد شما را بيدار كنند. 5- سعي كنيد به هيچ وجه برنامه خوابتان را به هم نزنيد. 6- دو ساعت قبل از خواب، از مصرف چاي، نسكافه و قهوه خود داري كنيد. 7- قبل از خواب، به دستشويي برويد و معده و مثانه ي خود را تخليه كنيد. 8- قبل از خواب، كم تر آب مصرف كنيد. 9- شب ها غذاي سبك و كم مصرف كنيد و به جاي آن صبحانه و ناهار را به اندازه لازم بخوريد. 10- به خودتان تلقين كنيد كه حتما به موقع بيدار مي شويد. 11- بعد از بيدار شدن از خواب، حدود نيم ساعت ورزش كنيد. 12- به نماز سر وقت اهميت دهيد و در مورد اهميت نماز بيشتر مطالعه كنيد. بنا به آن چه در برخى از روايات از ائمه معصومين علیهم السلام است در روز، خواب قيلوله مستحب است و زمان مناسبى است براى استراحت بدن و داراى فوائد فراوان مى ‏باشد. همچنين از سيره‏ ائمه معصومين (ع) استفاده مى‏ شود كه قسمت اول شب را مى ‏خوابيده ‏اند و قسمت آخر شب يعنى وقت سحر را بيدار بوده ‏اند. همچنين خوابيدن بين ‏الطلوعين يعنى از اذان صبح تا طلوع خورشيد مكروه است. خوابيدن بعد از عصر و نزديك غروب آفتاب و بين نماز شب و نماز صبح نكوهش شده است. قابل ذكر است احياء برخى شب‏ هاى متبرك مانند شب‏هاى قدر در ماه رمضان تأكيد فراوان شده است؛ بنابر اين خوابيدن در اين شب‏ها مذموم مى‏ باشد. *** برخي از ذكرها و دعاهايي كه هنگام خواب در روايات وارد شده عبارت است از : ا- خواندن سوره توحيد 3 بار و يا 11 بار. 2- گفتن تسبيحات حضرت فاطمه سلام الله علیها. 3- خواندن آيه الكرسي. 4- خواند سوره كافرون. 5- خواندن اين دعا : اعيذ نفسي و ذريتي و اهل بيتي و مالي بكلمات الله التامات من كل شيطان و هامه و من كل عين.(ر.ک: كليه المتقين ، انتشارات هجرت ، چ 11 ، ص 233). *** براى اين كه انسان در هنگام خواب هم غافل از خداوند نباشد، راه‏هايى توصيه شده است كه برخى از آنها عبارتند از : 1- با وضو خوابيدن. 2- رو به قبله خوابيدن. 3- دعاهايى كه هنگام خواب مستحب است خوانده شوند مثل خواندن سه مرتبه سوره اخلاص يا خواندن آيةالكرسى يا خواندن تسبيحات حضرت زهرا سلام الله علیها 4- از همه مهم‏تر كنترل اعمال و افكار در طول روز؛ زيرا تخيلات و مشغوليت‏هاى ذهن آدمى در طول روز تأثير مستقيم و فراوان بر روح هنگام خواب دارد، به طورى كه حتى بسيارى از خواب‏هایی كه انسانها مى ‏بينند ناشى از ذهنيت‏ها و فعاليت‏هاى طول روز آنها است.(براى آگاهى بيشتر ر.ك: حاشيه مفاتيح ‏الجنان، آداب خواب). هر اندازه انسان در بيدارى خدا گونه ‏تر باشد و از چنگ شيطان و دام ‏هاى فكرى، خيالى وعملى او بگريزد در خواب نيز از دستبرد او دورتر است؛ قرائت آيه 11 سوره مجادله در اين زمينه توصيه شده است. نویسنده : مجتبی حیدری