سؤال :

بهترين روش براي از شير گرفتن دختر كوچولوي 2 ساله ام چيه، كه كمترين صدمه عاطفي و جسمي رو ببينه؟ يا اصلا صدمه ای نبینه.

جواب :

با سلام و عرض ارادت خدمت شما پرسشگر گرامي؛ از حسن اعتماد شما به اين مركز تشكر مي كنيم. از شير گرفتن نوزاد معمولاً كار ساده‌اي نيست، زيرا جداي از شير خوردن، كودك وابستگي‌هايي به مادر و آغوش او پيدا كرده است كه به راحتي از آن دل نمي‌كند. بعضي از بچه‌ها به راحتي شير خوردن را ترك مي‌كنند اما برخي ديگر در دوره‌اي طولاني و با سختي‌هاي بسيار، راضي به خوردن غذاهاي ديگر مي‌شوند. برخي از اصول روان‌شناختي مي‌تواند براي از شير گرفتن كودك از شير مادر موثر باشد. 1- از شير گرفتن بچه، وقت و صبر مي‌خواهد؛ او از زماني كه پا به دنيا گذاشته، در آغوش مادر قرار گرفته و شير او را خورده است. طبيعي است كه به راحتي نمي‌تواند از آن دل بكند. پس بهتر است يك بازه زماني چند هفته‌اي را براي ترك شير، براي او در نظر بگيريد. در اين دوران بايد برنامه‌هاي ويژه‌اي تدارك ببينيد، زيرا بچه‌ها معمولاً پرخاشگر مي‌شوند. آرامش خود را حفظ و سعي كنيد رفتاري آگاهانه در برابر آن‌ها داشته باشيد. اگر قرار باشد با اولين گريه و فرياد دوباره به او شير بدهيد، هيچ وقت موفق نخواهيد شد. در اين مدت به هيچ عنوان در برابر بهانه هاي كودك از تنبيه استفاده نكنيد. 2- پيش از آن كه كودك را از شير بگيريد، او را به غذا خوردن و نوشيدن مايعات با ليوان عادت دهيد؛ اين موضوع باعث مي‌شود كه براي ترك خوردن شير مادر مجبور به تحمل سختي‌هاي غذا خوردن با قاشق و چنگال نشود. براي او سرويس غذاخوري جداگانه‌اي، با طرح‌هاي كودكانه و رنگ‌هاي شاد و تند بخريد. به جاي ليوان‌هاي شيشه‌اي كه براي بچه‌ها خطرناك است، مي‌توانيد از قمقمه‌هاي رنگي پلاستيكي استفاده كنيد. اين وسايل حواس بچه‌ها را پرت و به دليل جذابيت‌هايي كه دارد، آن‌ها را به خوردن غذا و نوشيدن مايعات تشويق مي‌كند. 3- به تدريج فاصله زماني شير دادن‌ها را بيشتر كنيد؛ صبح‌ها وقتي كودك از خواب بيدار شد به او شير دهيد و نوبت بعدي را تا جايي كه امكان دارد به تأخير بيندازيد. در اين حالت خود به خود، تعدادي از دفعات شيردهي حذف مي‌شود. البته بايد اين زمان را با خوراكي‌هاي مقوي و ميوه‌ها پُر كنيد. اگر گرسنه بماند حتماً باز هم به سراغ شما مي‌آيد. 4- در برنامه‌هاي روزانه‌ي او تغييرهايي به وجود آوريد؛ اگر در تلاش هستيد كه تغذيه با شير مادر را تدريجا حذف كنيد، زمينه ياد آوري را در زندگي او كاهش دهيد؛ تمركز او را به بازي ها و سر گرمي هاي جديد، منتقل كنيد. در اين روش چون از شير گرفتن آرام آرام است، مشكلات عصبي، رواني و تغييرات هورموني مادر كه در يكباره از شير گرفتن اتفاق مي افتد بوجود نمي آيد و كودك نيز دچار ضربه رواني نمي شود. به اين ترتيب كودك كم كم علاقه به شير خوردن را از دست مي دهد و ممكن است خودش يكباره آن را كنار بگذارد؛ بنابراين لازم است او را زمان بيشتري خارج از خانه نگه داريد تا در عادت‌هاي او تغيير ايجاد شود. كودك را بيشتر به خانه پدر و مادربزرگش يا به پارك ببريد. بچه‌ها در اين سنين به راحتي با جايگزين‌ها كنار مي‌ آیند؛ پس سعي كنيد روش‌ها و كارهاي مناسبي را برايش در نظر بگيريد. 5- از همسرتان كمك بگيريد؛ از او بخواهيد وقت بيشتري را با فرزندتان بگذراند. در دوراني كه قصد داريد او را از شير بگيريد، از پدر خانواده بخواهيد به او غذا بدهد يا وقت‌هايي كه شير مي‌خواهد، او را در آغوش بگيرد و بيرون از خانه ببرد. پدر مي‌تواند شب‌ها فرزندتان را بخواباند و در كنار او باشد زيرا بسياري از بچه‌ها عادت دارند با مكيدن سينه مادر خود به خواب بروند. 6- در روش‌هاي سنتي، مادران موادي مانند فلفل را به نوك سينه خود مي‌زدند تا كودك از خوردن شير امتناع كند. بعضي از بچه‌ها چنان به شير مادر وابسته‌اند كه حاضرند تندي و تلخي را به جان بخرند اما دست از شير خوردن برندارند. براي انجام اين كار حتماً با متخصص اطفال مشورت كنيد. داروهاي گياهي خواص و عوارضي دارند كه ممكن است براي كودك شما مضر باشد. 7- از تجارب اطرافيان خود در اين زمينه استفاده كنيد. 8- زماني را براي قطع شيردهي انتخاب كنيد كه حوادث تنش زاي ديگري براي كودك در شرف وقوع نباشد . براي نمونه قطع كردن شير قبل از زمان بازگشت مادر به محل كار ، رفتن به مسافرت و يا همزماني آن با آموزش كنترل ادرار نباشد. 9- بهتر است اطرافيان مادر ، در خلال دوره از شيرگيري كودك پيشرفت هاي او را در اين كار ، هرچند جزيي باشد ، گوشزد كنند و با اين عمل ، به اعتماد به نفس مادر كمك كنند. 10- در هنگام از شير گرفتن كودك و تا مدتها بعد از آن ، بهتر است مادر با لباس كودك را استحمام كند تا كودك دوباره به شير خوردن تشويق نشود. 11- مي‌دانيم كه خوردن شير مادر براي كودك فقط تامين نياز غذايي او نيست، بلكه در آغوش مادر بودن، تماس بدني با او و ... بسياري از نيازهاي روحي و عاطفي كودك را نيز ارضاء مي‌كند. پس بايد توجه داشت كه با گرفتن شير مادر، كودك از نظر عاطفي و روحي دچار كمبود نشود. 12- به ياد داشته باشيد كه قرار است شير از بچه گرفته شود نه مادر از او. پس سعي كنيد كودك را از شير مادر غافل كنيد اما خود، از بچه غافل نشويد و از طريق ديگري محبتتان را به كودك نشان دهيد و وقت كافي را با او صرف كنيد تا كودك شما اين توجه و همراهي را درك كند. فعاليت هايي مثل بازي با او ، ايجاد ارتباط فيزيكي و ... مي تواند به او اين حس را القاء نمايد كه تو هنوز دوست داشتني هستي.