سؤال :

ميخواستم ببينم مقاله اي در خصوص- تاثير ماهواره و اينترنت بر خانواده -داريد؟ چون يكي از اساتيد ميگفت كه هيچ تاثير منفي نداره و من مخالفت كردم حالا هم مجبورم كرده يك مقاله در اين خصوص ارائه بدم.

جواب :

پرسشگر عزيز از اينكه مصرانه پيگير بدست آوردن اطلاعات جديد هستيد به خود ميباليم.توضيحي كلي در مورد ماهواره و مضرات آن به شما داده مي شود و در آخر نيز مقالاتي با آدرس به شما معرفي مي شود كه مي توانيد از آنها استفاده كنيد. امروزه كمتر كسي در اين گزاره شك مي‏كند كه جهان وارد عصر تازه‏اي شده كه نماد آن اهميت يافتن اطلاعات است. بسياري از دانشمندان و صاحبنظران علوم اجتماعي بر اين باورند كه تركيب و همگرايي فنآوري‏هاي ارتباطي و تجديد ساختار نظام سرمايه‏داري در دهه‏هاي اخير ما را وارد عصر و جامعه ي تازه‏اي كرده است. دانيل بل آن را جامعه ي فراصنعتي، امانوئل كاستلز، جامعه ي شبكه‏اي و تادائو اومه سائو آن را جامعه ي اطلاعاتي ناميده است. جامعه ي اطلاعاتي را جامعه‏اي مي‏دانند كه در آن دسترسي به اطلاعات، افزايش يافته و اطلاعات اهميت زيادي در زندگي روزمره پيدا كرده و سبب تغييراتي در ساختارهاي شغلي شده است. به سبب گسترش دامنه ي تاثير رسانه‏هاي جمعي، به ويژه ماهواره و اينترنت و ساير فنآوري‏هاي اطلاع‏رساني، جامعه ي اطلاعاتي امروزه بُعدي جهاني پيدا كرده و منحصر به كشور يا كشورهاي خاصي نمي‏شود. اقتصاد جهاني مبتني بر اطلاعات، توسعة فناوري‏هاي ديجيتالي و فشردگي زمان و مكان از ويژگي‏هاي اين عصر است. موتور محركه ي اين تحولات، انقلاب و انفجار اطلاعات و تحولات پرشتاب علمي و فنآورانه بوده است. در اين فرآيند، ابتدا رايانه‏ها به جامعه راه مي ‏يابند و سپس رايانه‏هاي شخصي به منازل و حوزه‏هاي خصوصي افراد و خانواده‏ها وارد مي شوند و بزرگراه اطلاعات را از وسط منازل عبور مي‏دهند. وصل شدن رايانه‏ها به خطوط تلفن و دسترسي آسان و نسبتاً كم‏هزينه به اينترنت، افراد را به اطلاعات انبوه و جهاني متصل ساخته و اين همه، جنبه‏هاي مختلف زندگي ما را تحت تأثير قرار مي‏دهد. يكي از جنبه‏هاي مهمي كه از فنآوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي جامعه ي اطلاعاتي تأثير مي‏پذيرد، هويت است. هويت داراي ابعادي مختلف است. بعد روانشناختي آن كه به نام هويت شخصيتي خوانده مي‏شود و شامل تعريف فرد از ويژگي‏هاي منحصر به فرد فيزيكي و روانشناختي خودش است، با هويت اجتماعي تفاوت دارد. هويت اجتماعي به تعريفي كه فرد براساس تعلق و عضويت در گروه‏هاي اجتماعي از خودش مي‏كند، دلالت مي كند و شامل هويت هاي مختلفي است. برخي از اين ابعاد هويت خانوادگي، هويت قومي و هويت ديني است. هويت فردي از مجموع هويت شخصيتي و هويت‏هاي اجتماعي فرد تشكيل مي‏شود. در جوامع سنتي، هويت بيشتر متأثر از عوامل انتسابي، از پيش مشخص شده و ثابت است. انسان‏ها شبيه يكديگرند و انسجام بيشتري در ابعاد مختلف هويت وجود دارد. لذا افراد جامعه به لحاظ هويت‏يابي چندان دچار تغيير و دگرگوني نمي‏شوند و اساساً كمتر مسئله‏اي به نام بحران هويت به وجود مي‏آيد. اما در جوامع جديد منابع هويت‏يابي متعدد و بيشتر اكتسابي است، زيرا انسان‏ها در گروه‏ها و قشرهاي اجتماعي متعددي عضو هستند. لذا هويت انسان‏ها در معرض تغيير است. اين‏جاست كه مسئله ي هويت و چالش‏هاي هويتي بروز مي‏كند. جامعه ي اطلاعاتي باعث تحولات گسترده از جمله تحول در مفهوم زمان و مكان شده است. فراهم آمدن منابع و مراجع جديد، ذهنيت و هويت افراد را دچار دگرگوني كرده است و اين مسئله به منطقه يا كشور خاصي محدود نمي‏شود بلكه تمام جوامع را كم‏وبيش دربرگرفته است. جامعه ي ما نيز چون ديگر جوامع، در معرض تغيير و دگرگوني قرار گرفته‏ است و آثار و پيآمدهاي آن را نيز تجربه مي‏كند. جوانان، مستعدترين گروهي هستند كه تحت تأثير اين تحولات قرار گرفته‏ اند. نيازهاي گوناگون و روزافزون انسان‌ها، سبب رشد كمي و كيفي رسانه‌ها شده است. در اين ميان،پيشرفت‌هاي غيرمنتظره و نوين در زمينه ارتباطات، به وسيله راديو، تلويزيون، ماهواره، اينترنت و نظاير آن، دگرگوني هاي عميق اقتصادي و اجتماعي را به همراه آورده و اين پرسش را پيش روي ما نهاده است كه به منظور هم‌گام شدن با آن‌ها و بهره وري مطلوب از آن‌ها، بايد چه شيوه ها و ابزارهايي را برگزيد تا در جامعه نيز فضايي درخور پذيرش آن‌ها به وجود آيد. در اين گفتار، بيش‌ترين توجه به ماهواره و نقش آن در جامعه ، بويژه در سال‌هاي نوجواني و جواني معطوف شده است. ماهواره، يكي از رسانه هاي قدرتمند ارتباط جمعي به شمار مي آيد . اين ابزار، به دليل ويژگي‌هاي منحصر به فرد خود، قادر است پيام‌هاي تصويري را به دورترين نقاط منتقل كند و تعداد بي‌شماري از افراد را در سراسر دنيا مورد خطاب قرار دهد. همچنان كه ماهواره مي تواند در هشيار كردن، اطلاع‌رساني و درحوزه پژوهش، سياست و ... نقش مهمي داشته باشد؛ برنامه هاي تخريبي و نابهنجاري نيز دارد؛ تا جايي كه برخي از جامعه شناسان و كارشناسان فرهنگي را برآن داشته تا براي مصونيت جامعه انساني، بويژه نهاد خانواده چارهانديشي كنند. بدين ترتيب، تاثير برنامه‌هاي اين ابزار قدرتمند بر افكار عمومي و عملكرد آن را بويژه از نظر تربيتي و جامعه پذيري نبايد از نظر دور داشت. گذراندن وقت بيش‌تر براي تماشاي ماهواره، نشان دهنده علاقه كم‌تر به مطالعه است و به احتمال زياد، فرد را تنبل و از نظر رواني، منفعل بار مي آورد، فعاليت ذهني را كند و روح انسان را مسخ مي كند. ماهواره، مبلغ پرخاش‌گري و ستيزه‌جويي است و گاه انسان را به ترس از خشونت واقعي مبتلا مي سازد؛ بدين معنا كه فرد از جنگ و مبارزه واقعي مي‌هراسد. تماشاي تصويرها و فيلمهاي مبتذل، كم كم انسان را معتاد ميكند؛ به گونه اي كه اگر فرد روزي به سراغ ماهواره و عكس‌هاي مبتذل آن نرود، در زندگي خود احساس كمبود مي‌كند و حالت كسالت به او دست ميدهد. . تماشاي صحنه‌هاي مبتذل، ذهن و انديشه انسان را تسخير ميكند. فردي كه خود را به ديدن اينگونه تصويرها عادت داده است، به كار و فعاليت سازنده اقتصادي بي‌رغبت ميشود. ماهواره، موجب از بين رفتن حجاب‌هاي اخلاقي و ديني از بسياري مسائل، بويژه در زمينه هاي جنسي و خشونت مي شود. در گذشته، دنياي ناشناخته و اسرارآميز زندگي بزرگسالان، آن‌ها را از كودكان و نوجوانان متمايز مي‌ساخت. و به عبارت ساده تر، اين تفكيك، بر پايه شرم استوار بود. كودكان و نوجوانان، درباره مسائل جنسي، پول، خشونت، بيماري، مرگ و نظاير آن، لب فرو مي بستند؛ اما به‌تدريج و با كسب آگاهي هاي جديد از راه ماهواره، همه آن نوع رازداري ها به فراموشي سپرده مي‌شود. بلوغ زودرس، از ديگر پي‌آمدهاي ديدن چنين تصويرهايي به شمار مي‌رود. به طور طبيعي، اگر نوجوان يا جواني كه چنين صحنه‌هايي را مي‌بيند، شرايط ازدواج و تشكيل زندگي زناشويي را نداشته باشد، خواهد كوشيد عطش كاذب خود را از راههاي ديگر فرو نشاند. اين‌جاست كه مشكلات اخلاقي ديگري مانند روابط نادرست و... پديد مي‌آيد. كودكان و نوجوانان، به علت هزينه‌كردن وقت زيادي براي تماشاي برنامه هاي تلويزيوني و ماهواره‌اي كه تا پاسي از شب ادامه مي يابد، صبح‌ها با تاخير به كلاس درس مي آيند و خواب آلود هستند؛ در نتيجه، بيش‌تر اين افراد، عملكرد نامطلوبي در مدرسه دارند. . نقش ماهواره در تغيير ماهيت افكار عمومي پيرامون مسائل سياسي و اقتصادي، قابل توجه است. تصميم گيري و اظهار نظر افراد در اين زمينه ها، برخاسته از احساسات ناشي از تبليغات است؛ زيرا تماشاي تصاوير، قدرت تفكر و تعمق را از فرد سلب مي كند و در عوض، روند تصميم‌گيري او را با احساسات و عواطفي كه از تماشاي تصاوير به وجود مي آيند، تحت تاثير قرار مي دهد. . ماهواره، واقعيت‌ها را آن‌طور كه بايد و شايد به تصوير نمي كشاند. گاهي، بنگاه‌هاي استعماري و....هستند كه مسائل را بزرگ و كوچك مي نمايند و به افراد، مجال تامل و تفكر و آزادي بيان جزئيات را نمي دهند؛ زيرا رابطه ميان ماهواره و مخاطب، رابطه‌اي يك سويه است و در اين فرآيند پيام رساني، تعيين نوع پيام‌ها و آگاهي ها، در اختيار فرستنده است و گيرنده پيام، به گونه اي خنثي و منفعل آن‌را دريافت مي كند. . همانگونه كه اعتياد به مواد مخدر، ويرانگر بنيادهاي اخلاقي و خانوادگي و اجتماعي است، استفاده و اعتياد به برنامه‌هاي مخرب ماهواره‌اي نيز ارزش‌هاي اخلاقي و خانوادگي و اجتماعي را به شدت تهديد مي‌كند و بسياري از افرادي كه زمان زيادي از شبانه روز را به تماشاي برنامه‌هاي ضد اخلاقي ماهواره و اينترنت اختصاص مي‌دهند، به يقين، از همين راه، به انحراف‌هاي گوناگون، آلوده مي‌شوند. راهكارهاي اصلاحي الف)رسالت اصلي مسئولان فرهنگي، ايمن‌سازي افراد، بويژه جوانان و نوجوانان در برابر هجوم بيگانگان و افزايش قدرت مقاومت آنان است. ايمن سازي نيز تنها با برنامه ريزي همآهنگ و درازمدت، براي فرهنگسازي ديني، گسترش شناخت معارف الهي و تنومند ساختن باورهاي اصيل مذهبي در جامعه، ميسر است كه مي‌تواند با گذشت زمان، افراد جامعه را به خودآگاهي و خودباوري برساند. به ديگر سخن، نوجوانان بايد به گونه ‌اي تربيت شوند كه آگاهانه و با اختيار كامل، از آلودگي و گناه بپرهيزند. از برخوردهاي فيزيكي و محدوديت آفريني در استفاده از ماهواره و اينترنت و.... نيز تنها بايد به عنوان برنامه تكميلي و يكي از راههاي ايمن‌سازي، بهره برد. ب) اگر محدوديت آفريني در استفاده از برنامه‌هاي ماهواره، بدون جايگزين كردن برنامه‌هاي سازنده و مورد علاقه جوانان باشد، به نتيجه نخواهد رسيد و جوانان به انحراف‌ها و مشكلات ديگري دچار خواهند شد. بنابراين، با انتخاب برنامه‌هاي مناسب يا جايگزين كردن فعاليت‌هاي ديگر به جاي تماشاي برنامه هاي ويرانگر ماهواره‌اي، مي‌توان از پيآمدهاي منفي آن‌ها پيش‌گيري كرد. ج) بايد براي رشد فرهنگ اسلامي در جامعه، تلاش شود. در اين راه، از روش‌هاي زير مي‌توان بهره گرفت : * عمل به ارزش‌هاي مكتبي و ملي از جانب مسئولان نظام * برداشتن محدوديت‌هاي غيرضروري در زمينه‌هاي گوناگون، تا آن‌جا كه به رواج ضد ارزشها نيانجامد. * تهيه فيلم‌هايي با موضوع‌هاي متناسب با تعليم و تربيت اسلامي * ارايه برنامه‌هاي مناسب از تلويزيون * تهيه نوارهاي ويديويي مجاز و... پرسشگر عزيز براي آگاهي بيشتر تان مي توانيد به سايت هايی مانندحوزه نت،پرسمان.....مراجعه و اطلاعات بيشتري كسب كنيد ما نيز چند مقاله معرفي مي كنيم ان شا الله بتواند راه گشاي كارتان باشد. - اينترنت بايدها ونبايدها ماهنامه ره آوران نود،شماره13 نمازي،محمد مهدي - برنامه هاي ماهواره اي در ارتباط با اصل حاكميت دولت ها و اصل آزادي-فصلنامه معرفت،شماره 36 حسيني،ابراهيمي - تعارض فرهنگي مخرب ترين اثر ماهواره خراسان - مورخ شنبه 1390/02/31 شماره انتشار 17840 - شيوع وابستگي به اينترنت و عوامل مؤثر بر آن در دانشجويان ابوالفضل محمد بيگي، نرگس محمد صالحي مجله دانشگاه علوم پزشكي گيلان، شماره 78، تابستان 1390 ص 41 - اعتياد به اينترنت بيماري مدرن جامعه است توصيه هايي براي درمان آلرژي ماهنامه دنياي زنان، شماره 69، خرداد 1390 ص 41 - فرهنگ: ماهواره، اينترنت و رسالت حوزه هامجله انديشه حوزه پاييز و زمستان 1376 - شماره 10 و 11مصاحبه شونده: محسنيان راد، مهدي - اينترنت هم به سرنوشت ماهواره دچار مي شودمجله گزارش آبان 1380 - شماره 128 - بررسي آثار فن آوري ارتباطي جديد (اينترنت بازي هاي رايانه اي و ماهواره) بر تربيت اجتماعي با تأكيد بر سازگاري دانش آموزان سال دوم دبيرستان هاي تهران مجله انديشه هاي نوين تربيتي » پاييز 1388 - شماره 20نويسندگان:احمدي، پروين - خادمي، عزت - فتاحي بيات، صديقه - نقش اينترنت و ماهواره در تغييرات فرهنگي و سياسي كشورهاي در حال توسعه: مروري بر يافته هاي پژوهش مجله مطالعات تربيتي و روانشناسي » مهر 1385 - شماره 25 نويسنده:عيوضي، محمد رحيم - ديالكتيك جامعه و اينترنت : سازنده يا ويرانگر، مريم اقدمي، كتاب ماه علوم اجتماعي، شماره 146، ارديبهشت 1390 ص 90 - روان شناسي و آسيب شناسي اينترنت مجله روانشناسي و دين » بهار 1387 - شماره 1نويسنده: شجاعي، محمد صادق مقالات برگزيده اولين دوره همايش هجوم خاموش (سال 1389) - عيسي رفيعي ومرتضي توكلي و جواد بذرافشان (بررسي تاثير رسانهاي مجازي بر عرصه زيست اجتماعي) - محمد علي موظف رستمي (آسيب شناسي شبكه سايبر و فضاي مجازي) - سياوش پور طهماسب و شاپور نورآذر (آسيب شناسي اينترنت) - مريم گلنواز (نقش رسانه ها در انتقال ارزش ها و پديده شكاف هنجاري و ارزشي نسل ها) - محسن نيازي و محمد كاركنان (اينترنت و امنيت اجتماعي) - الهام پورغالي (ماهواره و آسيب شناسي ان در مقابل امنيت اجتماعي