سؤال :

مى‏خواستم بدانم از لحاظ اخلاقى، رابطه پسر و دختر چگونه بايد باشد؟ چگونه يك دختر مى‏تواند با همجنس خود دوست باشد؛ ولى با وجود سلامت اخلاقى و اجتماعى، اجازه ندارد با يك پسر دوست شود؛ يعنى چرا جامعه، از نظر اخلاقى اين رابطه را - حتّى اگر طرفين هيچ‏گونه نظر سوء به هم نداشته باشند و فقط در حد آنچه جامعه و اسلام مى‏پذيرند با هم رابطه برقرار كنند - مطرود مى‏داند. اگر دختر از خودش و طرف مقابل اطمينان كامل داشته باشد و هيچ يك از طرفين از جاده عصمت و تقوا دور نشوند، ارتباط چه صورت دارد؟!

جواب :

ارتباط انسان‏ها با يكديگر، تنوع فراوانى دارد. همان گونه كه خود، گاهى مشاهده و تجربه كرده‏ايد، برخى افراد، ارتباط تحصيلى و گروهى، ارتباط خانوادگى با هم دارند و بعضى نيز داراى ارتباط اقتصادى يا اجتماعى در سطح محله و شهر هستند. به راستى چه چيز سبب مى‏شود رابطه‏اى را اقتصادى، تحصيلى، اجتماعى يا خانوادگى ناميد؟ آيا بدون هيچ معيارى، مى‏توان هر رابطه‏اى را به هر اسمى نام گذارى كرد؟ چه چيز موجب تنوع و ارتباط انسان‏ها با يكديگر و حتّى ارتباط انسان با ديگر موجودات مى‏شود؟ معيار نام‏گذارى روابط چيست؟ بى‏ترديد هر نوع ارتباطى، هميشه »درست« يا »نادرست« نيست. بر اين اساس، »ارتباطها« قابل ارزيابى و داورى‏اند ؛ ولى پيش از داورى درباره آن، بايد معيار تفاوت ارتباطهاى متنوع و نام‏گذارى‏هاى گوناگون آنها را دريافت. آنچه يك ارتباط را شكل و نامى ويژه مى‏بخشد، محتواى آن است. محتواى ارتباطها يكسان نيست. در هر شكلى از ارتباط، چيزى معين و به شيوه‏اى خاصّ مبادله مى‏گردد ؛ و همين عنصر سبب تنوع روابط مى‏گردد. وقتى از ارتباط دختر و پسر سخن مى‏گوييد، مرادتان چه نوع ارتباطى است؟ بايد نوع آن مشخص گردد تا بتوان درباره درستى و نادرستى‏اش داورى كرد. آيا مراد ارتباط آموزشى و تحصيلى است يا اقتصادى يا اجتماعى؟ اختلاف جنسيت طرفينِ ارتباط، در مقررات كلى و بعضى از شرايط روابط انسانى مؤثر است ؛ ولى محتواى روابط را تعيين نمى‏كند. بدين سبب، ارتباطى خاصّ به نام »ارتباط دختر و پسر« نداريم. ما در كلاس درس شركت مى‏كنيم و از محضر استادى كه از جنس مخالف است، بهره آموزشى مى‏بريم ؛ ولى هرگز آن را، به معناى داشتن دوست پسر يا دختر، نمى‏دانيم و در درستى اين ارتباط - كه بر مقررات ياد دهى و يادگيرى استوار است - ترديد نداريم. اما اگر در همين كلاس، پيامى جز ياددهى و يادگيرى مبادله شود، ما را از تحصيل دور مى‏سازد و چه بسا سبب زيان‏هاى جبران‏ناپذير مى‏گردد. در روابط انسانى، هزاران نوع ارتباط مشروع و صحيح مطرح است كه جنسيت در محتواى آنها مؤثر نيست و يا تأثيرى اندك دارد. اين روابط هرگز حساسيت آفرين، تنش برانگيز و ممنوع نيست ؛ زيرا شكل روابط معين است و از چهارچوب خود تجاوز نمى‏كند. به بيان دقيق‏تر، حد و مرزها رعايت مى‏گردد و بدين سبب از آفات و آسيب‏ها مصون مى‏ماند. بنابراين، نمى‏توان داورى درباره روابط را فقط بر »جنسيت« استوار ساخت ؛ بلكه بايد معيّن كرد كه در اين ارتباط، چه چيزى مبادله مى‏شود تا بر اساس آن، نوع ارتباط و قوانين آن تعيين شود. بر اين اساس، هر رابطه‏اى اگر از مسير خود منحرف گردد، آفت آفرين و زيانبار مى‏شود ؛ هر چند دو طرف آن همجنس باشند. با اين سخن، اينك خود، بايد درباره درستى يا نادرستى ارتباط با جنس مخالف داورى كنيد. محمد رضا احمدی