سؤال :
مىخواستم بدانم از لحاظ اخلاقى، رابطه پسر و دختر چگونه بايد باشد؟ چگونه يك دختر مىتواند با همجنس خود دوست باشد؛ ولى با وجود سلامت اخلاقى و اجتماعى، اجازه ندارد با يك پسر دوست شود؛ يعنى چرا جامعه، از نظر اخلاقى اين رابطه را - حتّى اگر طرفين هيچگونه نظر سوء به هم نداشته باشند و فقط در حد آنچه جامعه و اسلام مىپذيرند با هم رابطه برقرار كنند - مطرود مىداند. اگر دختر از خودش و طرف مقابل اطمينان كامل داشته باشد و هيچ يك از طرفين از جاده عصمت و تقوا دور نشوند، ارتباط چه صورت دارد؟!
جواب :
ارتباط انسانها با يكديگر، تنوع فراوانى دارد. همان گونه كه خود، گاهى مشاهده و تجربه كردهايد، برخى افراد، ارتباط تحصيلى و گروهى، ارتباط خانوادگى با هم دارند و بعضى نيز داراى ارتباط اقتصادى يا اجتماعى در سطح محله و شهر هستند. به راستى چه چيز سبب مىشود رابطهاى را اقتصادى، تحصيلى، اجتماعى يا خانوادگى ناميد؟ آيا بدون هيچ معيارى، مىتوان هر رابطهاى را به هر اسمى نام گذارى كرد؟ چه چيز موجب تنوع و ارتباط انسانها با يكديگر و حتّى ارتباط انسان با ديگر موجودات مىشود؟ معيار نامگذارى روابط چيست؟ بىترديد هر نوع ارتباطى، هميشه »درست« يا »نادرست« نيست. بر اين اساس، »ارتباطها« قابل ارزيابى و داورىاند ؛ ولى پيش از داورى درباره آن، بايد معيار تفاوت ارتباطهاى متنوع و نامگذارىهاى گوناگون آنها را دريافت. آنچه يك ارتباط را شكل و نامى ويژه مىبخشد، محتواى آن است. محتواى ارتباطها يكسان نيست. در هر شكلى از ارتباط، چيزى معين و به شيوهاى خاصّ مبادله مىگردد ؛ و همين عنصر سبب تنوع روابط مىگردد. وقتى از ارتباط دختر و پسر سخن مىگوييد، مرادتان چه نوع ارتباطى است؟ بايد نوع آن مشخص گردد تا بتوان درباره درستى و نادرستىاش داورى كرد. آيا مراد ارتباط آموزشى و تحصيلى است يا اقتصادى يا اجتماعى؟ اختلاف جنسيت طرفينِ ارتباط، در مقررات كلى و بعضى از شرايط روابط انسانى مؤثر است ؛ ولى محتواى روابط را تعيين نمىكند. بدين سبب، ارتباطى خاصّ به نام »ارتباط دختر و پسر« نداريم. ما در كلاس درس شركت مىكنيم و از محضر استادى كه از جنس مخالف است، بهره آموزشى مىبريم ؛ ولى هرگز آن را، به معناى داشتن دوست پسر يا دختر، نمىدانيم و در درستى اين ارتباط - كه بر مقررات ياد دهى و يادگيرى استوار است - ترديد نداريم. اما اگر در همين كلاس، پيامى جز ياددهى و يادگيرى مبادله شود، ما را از تحصيل دور مىسازد و چه بسا سبب زيانهاى جبرانناپذير مىگردد. در روابط انسانى، هزاران نوع ارتباط مشروع و صحيح مطرح است كه جنسيت در محتواى آنها مؤثر نيست و يا تأثيرى اندك دارد. اين روابط هرگز حساسيت آفرين، تنش برانگيز و ممنوع نيست ؛ زيرا شكل روابط معين است و از چهارچوب خود تجاوز نمىكند. به بيان دقيقتر، حد و مرزها رعايت مىگردد و بدين سبب از آفات و آسيبها مصون مىماند. بنابراين، نمىتوان داورى درباره روابط را فقط بر »جنسيت« استوار ساخت ؛ بلكه بايد معيّن كرد كه در اين ارتباط، چه چيزى مبادله مىشود تا بر اساس آن، نوع ارتباط و قوانين آن تعيين شود. بر اين اساس، هر رابطهاى اگر از مسير خود منحرف گردد، آفت آفرين و زيانبار مىشود ؛ هر چند دو طرف آن همجنس باشند. با اين سخن، اينك خود، بايد درباره درستى يا نادرستى ارتباط با جنس مخالف داورى كنيد. محمد رضا احمدی