سؤال :

با سلام برادري دارم که هرچند بسيار نصيحت مي کنمش که آهنگ هايي که حداقل با اسلام مغايرت دارند گوش ندهد ولي آن وقت او مرا مسخره مي کند و جواب سر بالا مي دهد. راهنماييم کنيد؟

جواب :

پرسشگر گرامي ضمن تشكر از ارتباط شما با اين مجموعه، در پاسخ به سؤال شما به نكاتي اشاره مي‌‌‌كنيم كه در ارتباط با راهنمايي و ارشاد ديگران بسيار مفيدند. اما قبل از آن يك نكته را خدمت شما عرض مي‌‌‌كنيم و ان نكته اين است كه شما در مكاتبات قبل در مورد اينكه نماز نمي‌‌‌خوانيد، صحبتهايي داشته‌‌‌ايد. بايد دقت داشته باشيد، در صورتي كه خود شما در رابطه با رعايت بعضي مسائل دين و احكام شرع مشكل داريد، نبايد انتظار زيادي داشته باشيد كه برادرتان از شما حرف‌‌‌شنوي داشته باشد؛ چون ممكن است با خود بگويد كه شما كه خود بسياري از مسائل را رعايت نمي‌‌‌كنيد، چرا از من مي‌‌‌ خواهيد كه رعايت كنم. بنابراين بهتر است براي شروع و براي اينكه برادرتان در رفتار و گفتار خود شما تناقض نبيند و به شما كاملا اعتماد داشته باشد، از خود شروع كنيد و به رفتار خود توجه بيشتري نسبت به قبل داشته باشيد. اما پاسخ سؤال شما: 1‌‌‌ در امر به معروف توجه به روحيات و ويژگى‌‌‌هاى روانى طرف مقابل امري ضروري است. طبيعى است با هر كسى به زبان خاصى بايد سخن گفته شود و چه بسا لازم است برخى را به طور غير مستقيم و از طريق برخى وسايط ارشاد نمود. يعني گاهي اگر مستقيما به بعضي تذكر دهيم، برايشان توهين كننده است و طبيعتا موضع‌‌‌گيري منفي خواهند داشت و وضعيت بدتر خواهد شد.مخصوصا در مورد جوانان بايد از منطقى‏ترين و بهترين زبان استفاده شود. بهتر است ابتدا امتيازات و خوبيهاى افراد به آنان گوشزد شود و سپس تدريجا به بيان ايرادات وارد بر آنها پرداخته شود. 2‌‌‌ براي اين كار بايد صبر و حوصله زيادي به خرج دهيد. شما با زور كه نمي‌‌‌خواهيد او را وادار به ترك عملش بكنيد. چون مي‌‌‌دانيد اين كار نتيجه عكس مي‌‌‌دهد و او را نسبت به خطايش مشتاقتر مي‌‌‌سازد. بنابراين راهي جز اين نداريد تا به نحوي بر رفتار او اثر بگذاريد و كاري كنيد كه خود اين عمل را كنار بگذارد. اين يك كار تدريجي است و زمان مي‌‌‌برد. 3‌‌‌ احساس غرور و شخصيت و استقلال از ويژگي‌‌‌هاي بارز سن جواني است. بنابراين هرگز با تحكم و زور با او برخورد نكنيد و سعي نكنيد شخصيت او را زير سؤال ببريد؛ يا او را تحقير كنيد. در اين سن جوانان به سمت فردي بيشتر گرايش پيدا مي‌‌‌كنند كه برايشان ارزش بيشتري قائل شود و به انها شخصيت بدهد. 4‌‌‌ محبت كردن به او تاثير زيادي مي‌‌‌تواند در او داشته باشد و تا حد زيادي او را با شما هماهنگ كند. پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله وسلم فرموده است: «اذا احبّ احدكم اخاه فليعلمه فانّه اصلح لذات البين؛...»؛ «هرگاه يكى از شما به دوست خود علاقه‏مند شد، محبت خود را به او ابراز كند. اين كار افراد را بيشتر به هم پيوند مى‏دهد» علاقه قلبى و ابراز آن، مهم‏ترين گشاينده راه ارتباط مفيد و مؤثر است. اين كار چنان تاثيري دارد كه مي‌‌‌گويند: «الانسان عبيد الاحسان» انسان با محبت كردن تبديل به عبدي گوش به فرمان مي‌‌‌شود. با اين كار او تحت تاثير قرار خواهد گرفت . 5‌‌‌ تغيير بينش و نگرش: بعد از برقرارى ارتباط و به دست آوردن صميميت و جلب اعتماد، گام بعدي، تغيير بينش است. يعنى با دادن اطلاع دقيق و صحيح از منابع علمى و اسلامى و دينى، ضررهاى اعمال خلاف را گوشزد كنيد و او را از پيامدهاى منفى اعمال ناشايست خود آگاه سازيد؛ چه اگر آدمى از پيامد زشت و خطرناك رفتار خود آگاهى داشته باشد و آنها را قبول كند و خود را در تيررس اين عواقب ناگوار ببيند، يقيناً حساب خود را رسيدگى و دامن خود را پاك مى‏سازد. در دادن اطلاعات بايد از روحيه خيرخواهى و حتى گاهي بيان غير مستقيم بهره بگيريد تا طرف به سخن شما گوش دهد. مثلاً گاهي لازم نيست خودتان گوينده خوبي‌ها و ضررهاى اعمال نابجا باشيد؛ مى‏توانيد كتاب‌ها يا جزواتي را كه در مورد عواقب سوء بعضي گناهان نوشته شده ( مانند كتاب گناهان كبيره شهيد دستغيب) در دسترس او قرار دهيد. 6‌‌‌ رفتار جوانان معمولا تحت تاثير افرادي است كه الگوي خود قرار داده‌‌‌اند. در اين مقطع افراد الگوهايي را از بين دوستان يا ساير كساني كه در فيلمها و يا محيطهاي ديگر... با انها اشنا شده‌‌‌اند، براي خود انتخاب مي‌‌‌كنند و رفتارشان غالبا تا حد زيادي تقليدي است از رفتار آن الگوها. شما اگر بتوانيد براي برادرتان الگو شويد و او را تحت تاثير اخلاق و رفتار و مرام خود قرار دهيد، بيشترين نفوذ را در او خواهيد داشت. بنابراين سعي كنيد در زمينه‌‌‌هاي مختلف براي او يك نمونه خوب و يك الگوي مورد علاقه او باشيد. 7‌‌‌ آشنا كردن او با دوستان متدين و اهل مسجد و نيز آشنا كردن او با زندگي شهدا و سيره آنها نيز از جمله كارهايي است كه مي‌‌‌توانيد در اين زمينه انجام دهيد. با اين كار الگوهاي جديدي برايش مطرح خواهند شد و فضاي فكري او تغيير خواهد كرد. كتابهاي زيادي درباره زندگي شهدا نوشته شده كه خواندن آنها به خاطر داستاني بودنشان، هم جذابيت زيادي براي جوانان دارد و هم اينكه تأثيرات بسيار مثبتي بر آنها مي‌‌‌گذارد. 8‌‌‌ چند نكته مهم بايد هميشه مد نظرتان باشد؛ صبر و حوصله داشته باشيد و خيلى زود احساس خستگى نكنيد. در رسيدن به هدف عجله نكنيد بايد منتظر تأثير باشيد. هرگز در برخورد با او رعايت ادب، ابراز محبت و صميميت را فراموش نكنيد و او را به دليل كاري كه انجام مي‌‌‌دهد، سرزنش، مسخره، يا توبيخ نكنيد. در تمام مراحل كار، از حضرات اهل بيت(ع) استعانت بجوئيد و با دعا و التجاء به درگاه خداوند از او يارى بجوئيد. براي شما و برادر محترمتان آرزوي موفقيت مي‌‌‌كنيم. نويسنده: روح الله پور مطهري